Binnenkort valt bij de Brusselse PS-topman Ahmed Laaouej een kerstkaartje in de bus. Het beeld is een zoet wintertafereel van Schaarbeek onder een dik pak sneeuw, in de schaduw van de VRT-toren. De afzender: Cieltje Van Achter, Schaarbeekse, kopvrouw van de Brusselse N-VA en Vlaams minister van Media en Brussel. “Moge het komende jaar ons dichter bij elkaar brengen”, luidt de boodschap. Op haar smartphone toont Van Achter een foto van de envelop, met in de bovenhoek een postzegel met een ui. “Tja, het is wel om te wenen, hé.”
De Brusselse formatiegesprekken zitten zes maanden na de verkiezingen in een zoveelste impasse. De PS gooide de deur achter zich dicht uit weerzin voor een coalitie met de Vlaams-nationalisten. Veel tijd om daarbij stil te staan had Van Achter de voorbije weken echter niet. Als minister van Media moest ze nieuwe ophef over grensoverschrijdend gedrag bij de VRT bezweren.
CEO Frederik Delaplace moest al twee keer zijn aanpak van klachten over grensoverschrijdend gedrag bij de publieke omroep verantwoorden in het Vlaams Parlement. Van Achter - die nooit een luide roeper is geweest in de politiek - wikt haar woorden in het VRT-dossier extra zorgvuldig. “Ik kwam als nieuwe minister in een verhaal dat eigenlijk afgesloten was onder mijn voorganger (Benjamin Dalle van cd&v, red.), maar ik vind het wel belangrijk om aan te geven dat er geen tolerantie is voor grensoverschrijdend gedrag. Zowel de vakbonden als directie tonen de wil om er een vuist tegen te maken. Dat is voor mij het belangrijkste. De spelletjes in de media mogen nu wel stoppen. Ze schaden de VRT.”
Heeft Delaplace de zaak niet gewoon slecht aangepakt?
Cieltje: (denkt lang na) “Ik ben pas sinds kort minister, maar heb altijd meteen antwoorden gekregen op vragen. Voor mij is de relatie met Delaplace correct. Hij heeft in het parlement ook vijf uur lang alle vragen beantwoord. En ik zie dat er op het terrein al veel is ondernomen.”
Parlementsleden struikelden erover dat de toxische uitspraken van Ricus Jansegers al lang bekend waren, maar dat het toch lang duurde voor hij aan de deur werd gezet als directeur Content. Wat vindt u daarvan?
Cieltje: “Ik begrijp dat ze willen weten of grensoverschrijdend gedrag correct wordt aangepakt. Maar het is niet aan het parlement of de minister om zich te bemoeien met personeelsdossiers. De VRT heeft een actieplan opgesteld dat ik nauw zal opvolgen met maandelijkse rapportages.”
Hebt u ooit ook maar een seconde gedacht dat Delaplace niet zou kunnen aanblijven?
Cieltje: “Ik zie geen reden om die bedenking te hebben. Dat was niet aan de orde. Hij haalt zijn doelstellingen, dat is het voornaamste. Hij voldoet dus aan de verwachtingen.”
Is hij niet gewoon 'de nuttige waterdrager' van de N-VA, die gewillig meewerkt aan identiteitsversterkende programma's?
Cieltje: “Daar ben ik niet van gediend. Delaplace is unaniem aangesteld door de vorige regering. Ook de huidige regering staat achter hem. De VRT is onafhankelijk in haar programmatie en dat zal zo blijven. Dat wil niet zeggen dat je geen subsidies kan geven voor het maken van een bepaald programma dat inspeelt op de maatschappelijke actualiteit, zoals dat in de marge van de Olympische Spelen, om kinderen aan te zetten tot sporten.”
Zo veel het over de VRT gaat, zo weinig horen we over Brussel.
Cieltje: “Ik had vurig gehoopt dat we daar volop in begrotingsbesprekingen zouden zitten. Helaas is dat niet het geval. Net toen we eindelijk een Nederlandstalige meerderheid hadden gevonden, besliste de PS om de tafel te verlaten aan Franstalige kant, waardoor we nog altijd niet kunnen onderhandelen.”
De Brusselse PS-voorzitter Laaouej wil niet met de N-VA besturen. Waarom reageert uw partij zo braaf op een schending van de taalevenwichten? Elke taalgroep vormt in Brussel zelf haar meerderheid, is de afspraak.
Cieltje: “De timing van het veto heeft me wel verrast. Net wanneer die Vlaamse meerderheid er eindelijk is, loopt de PS weg. Het is nogal straf om eerst de begroting in de prak te rijden onder Rudi Vervoort (de ontslagnemende minister-president van de PS, red.) en nu achterover te leunen en te zeggen: 'MR, los het maar op als nieuwe grootste partij.' Ik moet de Franstalige collega's al heel lang uitleggen dat de bescherming van de Nederlandstaligen in Brussel de tegenhanger is van de federale taalevenwichten. De Franstalige partijen beslissen in Brussel niet over de samenstelling van de Vlaamse meerderheid.”
“Men vergeet de meerwaarde van Nederlandstaligen in Brussel. De Vlaamse vertegenwoordiging brengt ook wel iets met zich mee en maakt dat er geïnvesteerd wordt in crèches, scholen en cultuur. Wil Brussel een hoofdstad zijn of een eiland? Dat is de kern van de discussie.”
Hebt u Laaouej al op andere gedachten proberen te brengen?
Cieltje: “Ik wil graag een koffie gaan drinken met hem, maar krijg hem niet aan de lijn. Het enige wat ik gekregen heb, zijn een paar verwijten via sms. Dat is toch hallucinant? Ik ben tenslotte ook de Vlaamse minister van Brussel. Ik heb geen idee wat zijn strategie is. Wil de PS op deze manier haar federale oppositie voeren? Ziet ze de begrotingsoefening niet zitten? De ene keer is de N-VA het probleem, dan de regeringscommissaris (een extra functie naast de drie regeringsposten voor Nederlandstaligen, red.) of de Vlaamse institutionele nota. We hebben echt geen tijd meer om nog te gissen naar wat de PS wil. We zouden bezig moeten zijn met hervormingen om de dramatische begroting op orde te zetten. De interestlasten zijn gestegen naar 335 miljoen euro. Dat is 6 procent van onze inkomsten. Als dat blijft stijgen, verzeilen we in een desastreuze toestand.”
MR-formateur David Leisterh voert gesprekken met Ecolo en DéFI. Stel dat die slagen: is besturen met DéFI, het vroegere FDF, voor u geen taboe?
Cieltje: “Het is sowieso allemaal lastig. De PS, Ecolo, DéFi, zelfs Groen. Het zijn niet onze geprefereerde partijen. Maar ofwel beslis je aan de kant te blijven staan, ofwel ga je aan tafel om oplossingen te zoeken. Ik heb de afgelopen tien jaar gezien dat je vanuit de oppositie het debat wel kan sturen, maar veel realiseren lukt niet. Als je wil dat Brussel anders bestuurd wordt, moet je de mouwen opstropen en de handen vuilmaken.”
Met zoveel verschillende partijen zal er altijd wel ergens een kiezel in de schoen zitten. Is er geen onenigheid over onverdoofd slachten, dan wel over mobiliteitsplannen. Hoe kan die puzzel ooit kloppen?
Cieltje: “Dat de begroting zo desastreus is, zal ons dwingen om keuzes te maken. Het is gewoon van moeten. Leisterh heeft aan experten van de administratie een doorgedreven oefening gevraagd over waar bespaard kan worden. Dat is een goede basis en het stelt mij gerust. We moeten een heel fundamentele oefening maken. Hopelijk zo snel mogelijk.”
Hoe ziet u uw rol in die eventuele Brusselse regering?
Cieltje: “Het kiesresultaat laat ons toe een ministerpost te claimen. Wie dat wordt, zal pas op het einde van de rit worden beslist door onze voorzitter.”
Is die post nodig omdat uw Vlaamse bevoegdheden nogal mager zijn om uit de verf te komen? U zou aanvankelijk ook Justitie krijgen, maar dat bleek een deels gewestelijke bevoegdheid en ging daarom niet.
Cieltje: “Dat is jammer, maar ik heb meer dan genoeg werk met mijn twee bevoegdheden. Rond Media zijn we volop bezig met de nieuwe beheersovereenkomst voor de VRT. Daarnaast wil ik in de brede sector aan de slag gaan met de zichtbaarheid van onze omroepen. Wie een tv koopt, heeft daar vaak automatisch Netflix op staan, maar geen VRT Max of GoPlay. Die apps moet je installeren, en dat is een drempel. Ook mijn kinderen waren heel snel weg met die smart-tv's, maar VRT Max konden ze maar niet vinden. Ik heb die app erop gezet, maar het is oneerlijke concurrentie. We moeten maken dat zulke Vlaamse apps er automatisch op staan, en daarvoor zullen we regelgevend optreden.”
“Voor Brussel wordt Nederlands de speerpunt van het beleid. We moeten meer kansen creëren voor mensen die Nederlands willen leren en het naschools willen spreken. Vlamingen schakelen te snel over naar het Frans als ze horen dat iemand gebrekkig Nederlands spreekt. Daar kan je als Brusselminister echt op wegen.”
Bent u het type flamingant dat op café alleen koffie in het Nederlands kan bestellen?
Cieltje: “Ik zal altijd in het Nederlands starten. En dan heb je heel vaak de ober die toch Nederlands blijkt te kennen. Ik roep iedereen op om in de hoofdstad in het Nederlands te starten. Je zal bij momenten versteld staan.”
